Malaga Yaaba Sanadkan In Rag Aan Aqana Guursadan!?

Inagoo ku guda jirna bishii  u horeysay sanadka cusub ee 2012, qofkasta wuxu filanaya inuu noloshiisa wax cusub kusoo korhdiyo hadii alle idmo.

Waa wax aad u adag inaad buug iyo qalin  soo qaadato iskuna daydo inaad qorto qorshe sanadeedkaaga ado yaqiinsan in bari waxa dhaci doona Alle u gaartayahay, Balse waxay talo faraha ka haadaysa markad damacdo inad qorshaha kusoo darto qodobada xaasaasiga sida Guurka.

Nasiib wanaag waxad mooda in rag badani luqunta kor ula soo kaceen markay maqleen baaqi dhawan kasoo baxay Gudida Wanaag Farida iyo Xuman Reebida, kasoo khuseeyey hoos u dhiga qiimaha Guurka.

Inkastoon wali  la hayn isbadal dhaba oo ay arintani keentay, hadana waxay rag badani ka qoo mamonayaan go’aankii madaxwayne Riyale ku kala diray ciidankii gudida Xuman reebida iyo wanag farida ay u adeegsan jiren inay ku fuliyan go’aamadooda, kuna  ciqaaban cidii gees marta.

Gudida ayaa go’aankooda ku sababaysay kadib markay so gaadhay cabashooyin badan oo uga yimi xaga dhalin yarada, gaar ahaan gabdhaha oo ka dayriyey lacagta xad dhaafka ee inta badan caadada noqotay in laysku aroosto, inay sabab u noqotay hoos u dhaca xad dhaafka ee ku yimi guurkii xalasha ahaa, dhanka kalana gacan wayn ka gaystay fiditaanka xumanta iyo akhlaaqda liidata.

Inkastoo go’aankani dood kulul ka dhex abuuray dhalinyarada gaar ahaan gabdhaha dhexdooda, hadana wuxu ahaa mid guud ahaan wiilashu ku diirsadeen, si wayna usoo dhaweeyen.

Guurka ayaa ah sunihi rasuulka (SCW) iyo dadkii wanaagsana, balse gayigeena wuxu noqday wax aan laga hadli Karin ama aan lasoo qaadi Karin duuro jira dartood.

Sababaha guurka adkeeyey aya iskugu jira kuwo loo cudur daari karo iyo qaar kale oo gacanta lagu abuurayo, inta badan dhalin yarada damacsan inay noloshoda iska kaashadana ayaan abaarin xaqiiqda iyagoo waxa muhimka ka horeysiiya arimo aan daruuri ahayn.

Waxaad arinta si wayn u dareemaysa markaad eegto umada kale iyo sida guurku dhexdooda ka yahay, gaaar ahaan badhtamaha iyo koonfurta Somalia, guurka waxa loo arka qaybta u muhimsan e nolosha, haba yaraate wax aduunana laguma xidho balse waaba la dhiiri galiya cidi diyaar u muuuqata.

Isku soo wada duubo hadii dhalin yaradeenu raba in hawlahan wax laga qabto waa inay si  waaqica u fikiran, noloshoodana dib u eegan iyagoo ukala horeysinaya siday u kala muhimsantay, hadi kale Rag badan oon aqaan arintoodu waxay noqon doonta FAR BAN DHAQAYAAYE SANADKANA HA FADHIYO GEELU.

TALAW HALAY DHOOFSHO AMA HALAY GUURSHO?

Inta badan dhalinyarada nasiibka u hashay inay ku abtirsadan Qaranka (S.land) oon wali beesha caalamka wax garawsha ka helin ayay xaaladooda nololed tahay mid ka duwan gabi ahaanba ta qayrkood ee dawladaha caalamka.

Laga soo bilaabo 2008 bishi Augtust oo ku beegan maalintan soo afjaray jamacada hargaysa  noloshaydu waxay la daala dhacaysay go’aano aan la qabo inta badan dhalinta facaygaa.

Arintaydu waxay ahayd mid aad moodo Shinbiri qoor qabanti biyo kuma cabto,  iyadoo sababtu tahay baahiyaha oo badan iyo fursadaha oo cidhiidhiya, arintana maaha wax igu khaasa balse waa wax aan la qabo inta badan jiilka la kawsaday dhalashada Qarankeena.

Waxay ahayd abaaro 7 aroornimo, marku isoo wacay mid kamida asxaabtayda, kaasono soo wada qaadanay 4 sano oo wayahooda iyo sheekadooda gaarka u baahan, isago raba inuu isu raacno goobta Qalinjabinta ee Hall Jamacada.

Saxibkay wuxu isku diyaarinayey xaflada qalinjabinta,  wuxu si qurux badan ugu labisan yahay suit madaw, kabo cusub, gacanta wuxu ku sita Fure gaadhi oo u damacsana inu ku tago munasibadii uu sugayey mudada 4 sano ah.

Wuxu wali ka shaki qaban ka tanasulka go’aanki an ku gaadhay inaanan ka qayb galin munasibada, kadib markuu iga diiday kana dhigay waxan aan macquul ahayn kadibna aan ka aqbalay.

Saxibkay adban u kala fognay manta, inkaston ahayn dad ad iskugu dhaw, waxad mooda in midkaayaba noloshu meel uga gacan haadinayso,  wayo isagu wuxu ad ula dhacsan yahay tacabkisi mudada dheer oo inu goosto wakhtigu kusimay, balse anu waxan la murugonaya sidan saxibkay mar danbe isku arki doono.

Waxay ahayen 4 sano oo cajiba, nolosha boqolalka arday een kamidka ahay waxay haysatay wado dher, waxan wadaagaynay himilo  wada jira, waxan matano ku ahayn is tosin, is bararujin, kaftan ,  niyad samaan, iyo riyo wadareed, basle tani manta waxay u eegtay inan jilayno qaybti u danbaysay ee nolosha macaan.

Midkaayan ma oga waxa xigi doona, inta yare ogna ma hubaan waxay wakhtiga badan ee soo baxay ku qaadan doonan, dhamantayo waxan is diidsiinaynaa waxa naga horeeeya, bari iyo halka loo ka lihi doono, mujtamaja suuq joogta iyo su’alohooda fara badan,

Si kaste ha ahaate waxa dhamad ku dhaw xafladi, balse aniga wali waxan kali la ahay murug, iyo fikir gaara, ma dareemayo farxad faro badan, waayo waxan maskaxdayda ka celin kari waayay su’aalaha waawayn ee iga horeya.

Midkasto naga midi waa inuu  xaqiijiya hal hadaf, siduu u helilaha shaqo u saamaxaysa inu reer samaysto qoyskoodana gacan siyo, midna kama tagi kartid, qofkasta wuxu raba nolol iyo xaas, reerkina waxay raban gacan qabasho iyo taakulayn, balse xaalku waa quudan jirin qoryo u guro ama Cabdoow horta jiraba waa.

Waxa iyana barbar socota waxaan baranay maaha waxa nolosha loogu babac dhigi karo, waana hubal ardaykasta  haduu rabo inuu ka badbaado nolosha iyo dufaanteda inay wajib tahay inuu si kordhisto aqoontisa, wa inu arday kasta hura 2 ila 3 sano oo dherada, lacag sadex lab ka badan tii hore, iyo inu safar galo haduu rabo inu helo waya aragnimo iyo madoyinka qaarkood, kuwaason wali laga bilaabin dalkeena.

Arintii imika waxay noqotay sheekadi islanta iyo xaabada, ama anoo Aabahay la yaaban ayuu abahayna aabihi keenay, taasi aya keentay in xaaladooduna u ee kata Talaw ha lay Guuursho ama ha lay Dhoofsho, wa hadaabay heleyan cid dhoofisa ama u guurisa, amaba dhoofka laftiisa ugu suuro galayso inay guursadan reerkoodana gacan qabtan.

Ugu danbayntina hadaynu bada jeexan iyo hadaynu 18 sacadood shaqayanba wa inan laba arin xaqiijina Reer nagi iyo taakulayn Ehel.

JACAYL: XAQIIQ MISE MALA AWAAL.?

Maqaalkan erayga jacayl waxan u adeegsanaya xidhiidhka dhex mara laba jinsi oo kala duwan wakhtiga guurka ka hore, iyagoo ujeedadoodu tahay inay dhistan reer ama noqdan Aabe iyo Hooyo abuura nolol ka banan dihaal iyo turanturoyin wixi suuro gal ah.

Ano ka duulaya kitabka Quranka iyo Sunada Suubaneheeni  Ina Abdilahi Binu Abdimudalib (SCW), waxan qirsanay inuu jacaylku yahay wax jira, taasina aanay ahayn wax u bahan in lays waydiiyo ama laga doodo.

Balse erayga jacayl aan  ka eego dhawr dhinac oo kala duwan,  markan ka hadlayno Jacayl shaki kuma jiro inu yahay magac koobsanaya arimo badan, lakin si fudud an ugu kala qaybin jacayl Dabeeciya iyo mid Damciya(Dareen).

Jacayl Dabeeciya waxan uga jeeda jacaylka dhex mara qofka  iyo bi’ada uu xidhidhka la leeyey, tusale: Adiga iyo Rabigaa, Rasulkii Subanaa, qoyskina, asxabta, iyo dadka ad lawadagto nolosha maalin laha.

Jacayl Damciya ama Dareeniya, oo ah kan u socodo, waxan uga jeeda ka dhex mara wiil iyo gabadh, ku kulmay mid kamida saxadaha nolosha, iskul, safar, munasibad, aladaha isgadhsinta casriga iyo wixi lamida.

Labadan ruux waxay munasib u arkeen markay cabaar midkasta si gaara naftiisa ula faqay inay ka wada hadli karan sida ugu fudud eey noloshooda kali kaligaa isku darsan karan, waxanay isku afgarten inay bilaaban waxan  dhaqankeena unaqaan “Hasaawe”.

Inta lagu guda jiro Hasaawaha ama waxan ula baxay “Wada Hadal Nololeed” ee  ku saabsan dhisida reer curdina iyo u babac dhigida nolol u ehela mashaqo iyo dhib joogta, aya waxa inta badan dhaca inuu abuuro waxay dadka inta badani u yaqanan Jacayl.

Hadaba su’aasha mudan inan is waydina waxay tahay Jacalyku wa Goorma?, Jacaylku Ma guurka Hortiba mise Wa gadashi? Muxu yahay xidhiidhka labada qof dhex mara intanay is guursan ama waxan ula baxnay wada Sheekaysi? Ma jacaylba mise Wa mala awal?

Aniga doodaydu waxay tahay jacaylku wuxu bilaabma Guurka dabadi anoo soo xujaysanaya Quranka Karimka, Sunada Rasulka (SCW) iyo Dhacdooyinka maalin lahaa.

Iyado ay sida tahay qofkasta wuxu is waydinaya dhawr su’aalod markay doodani timado,  sida Miyanay labada qof u bahnayn inay wakhti wada qaatan intanay go’ankoda wayn gadhin si loo helo reer sugan? Side isku fahmi karan laba qof oon hore u kulmin marka layskugu keeno meel qudha si kadisa?

Wa su’aalo macqula una bahan in ladaraseyo balse intanan jawabta gadhin an dhankale ka eegno, Maxaa sababa in laba qof oo in badan xidhidh laha kukala tagan wax sahlan iyagon gadhin ujedoodi guud, o ah dhacdoyin intena badani markhati ka nahay? Maxa sababay in inta badan waalidken  ay dhisan nolol cidhib dheer iyago intoda badani wada qatay wakhti koban durufaha nololed darted?

Waxan dhamanten markhati ka nahay in walidinten anay haysan fursadaha sheeko wadaga en manta haysano, sida FB, Tell, iyo goobaha faraha badane ee lagu kulmo, balse noloshooda qoysnimo ka dhismo iyo ayatin badnayd teena oo ku dhisan waxan u naqaan naf qaybsi, jacaylki Layla iyo Qays  ama Cilmi iyo Hodan.

Ugu danbaynti waxan talo usoo jeedin laha dhaman cidi nasib u le inay akhrisato maqaalkan inanad wakhti badan ku lumin hasaawe, ado ka duulaya inta dhalinyaro aad taqaan ee wakhti badan siiyey hasaawe kasoo aan midho dhalin basle inad wakhtigaga kubixiso wax midho dhal ah.

Booqashadi Ugu Horeysay Ee Safarada Maraykanka!

Safarada  Maraykanku waxay ku taal wadada loo maro Jamacada caanka ee Kampala International University, gaar ahaan  xaafada Zambia,  kaso horjeedka Jamacada Cavendhis University.

Xeerka u yaal dawladaha caalamka oo dhigaya in dawlad kastaa siday doonto u dhisato, una ilaashato dhismayaashedada ay ku leeday dawladaha kale (Safaradaha), aya sheegaya in dhulkani yahay dhul ka gaara jaarkisa, kuna tusaya inu how u yahay safirka ugu culus Uganda.

Marar badan oon ku dhaafay bas ama dhugdhuglay, waxay indhahaygu qabteen beedhadh ay ku qorantay lama ogala barkin, sawro, iyo in la istaago dhulkan,  waxan kalo arkay ciidamo si xoogan u kormeeraya dhismaha, oo qiyaasti ah dhul fadhigiisu ka baladhan yahay Masjidkii wayna ee magaalada Hargaysa, kuna xeeran yahay shabag iyo dayr wayn.

Si kastaba ahaate markan waxan ku qasbanay inan booqdo dhismahan wayn,  waayo waxa jira goob wax lagu akhristo, lagana helo buug iyo agab wax barasho oo tayo sare oo ku dhaxyaal dhismaha safarada.

Madama oon ahay arday diyaarinaya Xidhiidhka Calamiga iyo arimaha Siyaasada waa hubaal inan u bahanay inan helo agabanka cusub, iyo inan maqlo codadka dawlada aduunka ugu xooga badan.

Waxan go’aansaday inan galo, waxan kazoo gudbay biraha waawayn ee loogu talo galay in layskaga celiyo inaba wareerada isbidaminta,  waxa hareraha iga xiga askar Ugandhisa oo qoryohooda kebka haya.

Waxoga argagax iyo cabis kadib waxan indhaha qac kusiyey boodhka yar eey ku qorantay Reception, ee kazoo jeeda daaqada, waxa kuyuu ku jira dhawr qof,  qofkasta waxa la waydinaya wuxuu u socodo, iyo inu balan hore la lahaa meeshu ku socdo.

Wa markaygi waxan cod sare ku idhi waxan ku socoda Libareriga, kadib waxay i waydisay inan balan hore la laha, waxan ugu jawabay may, kadib waxay iidhibtay warqad uu kuqoran yahay Tell, waxanay ii shegtay inan la hadlo balana ka samaysto.

Markan garacay Tell una sharaxay waxan u socodo, waxay I shegtay gabadhi Tell igala hadlaysay inan sugo waxoga si magacayga loo diwan galiyo, cabaar kadib waxan ku noqday daaqadi Reception kadibna waxan tusay ID kadh, waxay idhibay kadh yar ooy ku qorantay Libarery.

Waxan guda galay inan hore usocodo balse waxa lay shegay inan Mobile iyo waxkasto Alada ka tago sababo amaan dartood, waxa layga furay albaabki hore, badhitan kadib, waxa lay gudbiyey albabki labaad, waxan si dhex maray barxad wayn, dhaman shaqalaha aminigu waxay I waydinayen inan garanayo halkan kusocodo, iyo inan kaadhkayga sudho xago hore ee shaadhka si loo arko.

Waxan galay albaabki dhismaha, kadib markan kaso dhamaday dhismihii dayrka, waxan galay badhitan hor le, waxoga kadib waxan arkay sawrada Madaxayne Obama, kuxigenkisa John Bidden iyo xoog hayaha arimaha dibada  Mss Clinton, oo si wayn gidar ugu dhagan.

Waxan hore ugalaya dhismihii Laybareeriga, runti wa jawi ad u dagan, waxa jooga dad woxogaya, qofkasta wuxu mashqul ku yahay wax akhris iyo dalacasho, dhawr daqiqo markan dhex tagan ayan maqlay, Iga rali ahaw ma Mustafad tahay?, ha iy maxan ku qabta  ayan is dhafsanay, kadib waxan u shegtay bahidaydii.

Ugu danbaynti Safarada Maraykanku waa meel aad ka daalacan karto dhaqaalaha iyo awooda dawlada Maraykan, wa meel si heer sara loo dhisay loona sugay amaankeda, wax kasta waxay u socoda si nidaama, waxad ka helaysa Laybareegiga Buugti, jornalsikii, Magasiniski iyo cajaladhii u danbeeyey  ee kaso baxa cariga Maraykan.

Waxay indhahagu judhaba ku dhacayan wargaysada caanka sidaWall Street Journal, Washinton Post, New York Times, Los Angles, iyo buug u six eel dheer uga hadlaya xuquuda dumarka, arimaha argagixisada, technologyda iyo horumarka caalamka.

HORE U SOCOD: MAXA LA GUDBON DHALINTA QARANKA!?

HORE U SOCOD: MAXA LA GUDBON DHALINTA QARANKA!?